Gabriëlla Cleuren

GEORGE, DE KOSTER van de Nikolaaskerk : zijn weten en bezieling

Op maandag 2/11/2016, Allerzielen, gedenkdag van degenen die rondom ons verdwenen zijn en die we in onze gedachten, onze geest terugbrengen, bezocht ik  de oude St-Nikolaaskerk.

Samen met Alicja , die zeer christelijk is en zulke herdenking altijd met een ritueel in de kerk viert volgden we de gebruikelijk gereciteerde teksten, gedeclameerd gezang, monotoon en rustgevend als oude boedhistische murmelgebeden van monniken.

Na afloop bewonderden we de stille schatten uit oudere tijden en maakten een rondgang langs  prachtige houten gesneden beelden uit de renaissance, zagen ingetogen en exuberante schilderijen en boeiende zwart en witte altaren uit marmeren geborduurde standaarden. Dan ontmoetten we George, de koster voor wie  de kerk zijn leven was, al als  kleine jongen en waar die kunstschatten in vergroeid waren als mangroven in het water. Wij spraken hem aan over het geld dat we voor een kataloog over de Scheutisten in het mandje legden. De vragen die we hem toefluisterden maakte een boek van geschiedenis los en hij gidste ons, twee gretige luisteraars door zijn schatten heen. Zijn kruisweg reeg zich rond de kerk als een verhaal, ingetogen en geschilderd door een Sint-Niklaase Ingres uit de 19e eeuw. Christus was daarop geen belabberd figuur maar een duchtige atleet.De prachtige madonna met kind , heel beweeglijk en uitzonderlijk mooi in de zijbeuk bleek uit albast. Een prachtstuk. Het hoofdaltaar bleek uit waardevolle carrara marmer, de rechterzijbeuk uit niet meer bestaande Belgische marmer :  uitgeput zoals zovele grondstoffen, een vingerwijzing naar een opgeteerde toekomst. De standaarden vertelden een eigen verhaal van St-Nikolaas de patroonheilige volledig ingenaaid in zilverdraad die nu zwart oogde.  Het grote schilderij achteraan in de middenbeuk bleek een zoals Rubens geschilderd doek door een tijdgenoot, prachtig in kleur en beweging:: een helder venster in het gotische geheel.De kerk zelf was oorspronkelijk een klein houten gebouwtje  dat de verbetering naar steen doormaakte en oorspronkelijk Romaanse elementen bevatte, later vergroot werd tot een kerkje van enkel  zijbeukafmetigen met Gothische elementen .Nog later werd alles uitgerokken,  maar bleef laag en werd dan uiteindelijk opgehoogd tot zijn hedendaagse gothische glorie met fijne lichtinval.

Het geheel ontstond in de 13 eeuw in een oorspronkelijk gevaarlijk woud  dat van Antwerpen tot Gent liep en berucht was voor zijn roversbendes. De grote markt was een oorspronkelijk meer,  waar paarden van reizigers kwamen drinken .

Achteraan rechts werd een verlucht Mariabeeld in aparte nis vereerd en bleek uit een oud niet meer bestaand klooster naar hier overgebracht. Een 2e versie, copie bevond zich in de doopkapel.

Aan de linkerzijde achteraan zagen we een zeer apart getormenteerde Christus. Het bleek door een Jonkheere, meubelmaker en kunstenaar gemaakt uit één tak van kerselaar, waar George een bezoek bracht als jonge man en een hele zolder vol sculpturen ontdekte. Dit ene beeld gaf de kunstenaar in een opwelling aan zijn bezoekers voor de kerk en maakte er een meubelachtig niet goed ogende sokkel bij . Wat wil je, het beeld was uniek en zeer bijzonder. Had je oog voor kunst je moest het opmerken in zijn uitgesproken hedendaagse verschijning.

In de rechterzijnis achteraan bleek een kalkformatie, de wortels van een boom die er vroeger gewoon stonden,  te zijn geconserveerd als rotsen ingebouwd in de nis. Een vreemd verschijnsel. Op de tegenoverliggende muur een fresco met de geschiedenis van de kerk over de scheuring tussen protestanten en katholieken, symbolisch voorgesteld als een verscheurd kind op dienblad aan een verschrokken abdis geschonken.

Het kleine heiligdom dat George met veel gefluitster en schroom voor ons opende was een kleinood van een ruimte, museumpje met enig uitgestalde priestergewaden, geborduurd, met kantwerk in het wit en in helder grasgroene en donkerpaarse fluwelen mantels of overhangen vol gouddraden. Je werd er stil van zoveel unieke pracht.

Waar het gezoek naar de naam van een Scheutist die in Japan en China verbleef voor de oorlog, de Oosterse talen beheerste , maar tijdig terugkeerde toen het gemoord begon,  toe leidde .

©️ Gabriëlla Cleuren  

Lees meer >> | 0 keer bekeken

DE KOZAKKENTUIN van Jan Brokken, een boekbespreking

Dit is een boeiend , vlot geschreven verhaal over het leven van Dostojewsky in Siberië, zijn noodlot, zijn karakter, zijn schranderheid, maar ook zijn eigenaardigheden.

Het verhaal begint met de intrede van de Baron Von Wrangel, Baltische baron met zeer goede relaties in de hoogste kringen rond St- Petersburg, die op hetzelfde lyceum studeerde als Dostojewsky , die van lage adel was . Ook zijn broers kende hij .

Voor een onnozele gebeurtenis, het voorlezen van een kritische brief van Gogol in een kring van revolutioniare adelijken met Alex Poesjkin , rond Petrasjebski, een internationale journalist voor de Russen , die op de hoogte was van de gebeurtenissen in het buitenland, door zijn buitenlandse correspondentie , wilden ook zij het lijfeigenschap afschaffen . In het lyceum waren velen daardoor tegen de gevestigde orde , zoals de schatrijke Spesjnev, 28 , terrorist, anarchist met revolutionaire ideeën, hij verbleef regelmatig in het buitenland..De tsaar liet daarom militair drillen zodat gehoorzaamheid erin bleef.

Von Wrangel zag Dostojewsky terug op ‘t schavot na 8 maanden Petrus- en Paulusgevangenis in St-Petersburg. Daar werd een executie , een schijnvertoning geënsceneerd die de tsaar op het laatste moment afgelaste , de veroordeelden hadden hun doodshemd al aan . Zo wilde hij een exempel stellen, een onmenselijk wrede en paranoïde daad. Dostojewsky was toen al een bekend schrijver van ‘ Arme mensen’

Kritiek was in die tijd niet toegelaten. Die gruwelijke ervaringen legde hij vast in ‘de idioot.’ Dag en nacht werd hij geketend in ’t strafkamp. Geen huisvesting , zware arbeid , een onmogelijke muggenplaag waren zijn lot. Op kerstavond verhuisde hij van St-Peterburg naar Omsk in Siberië . Zijn jeugd al was dramatisch. Zijn vader, een arts werd door zijn lijfeigenen gelyncht, waarschijnlijk omwille van diens wreedheid.

In Siberië treft hij op Alex Von Wrangel die opteerde om officier van justitie te worden in Semipalatinsk, later Tasjkent bij China.

Dostojewsky is zeer eenzaam en geslagen en reageert zijn spanningen in literaire geschriften af, terwijl zich zijn leven verweeft met dat van Alex Von Wrangel.

Siberië trekt vooral idealisten en avonturiers aan ( vooral het O.)

Alex zit in Z. West Siberië , in het district Altai bij d e Kirgizische Steppen waar hij procureur voor de Staats-en strafzaken werd.

Hij heeft een passie voor jacht en reizen.

Door het verhaal heen vernemen we dat Siberië een mooi, rijk en welvarend gebied was, bevolkt met vele adelijken in ministeriële functies en intellectuelen rond de mijnen.

Alex. vader was een militair met zin voor structuur en ondernemen en bezat het landgoed Terpilitsky bij St-Petersburg aan de Finse golf en eentje van zijn moeder , een afstammelinge van een geadopteerd kind van Peter de Grote, van Ethiopische afkomst, met studies in Parijs in de kringen van de Verlcihting : Voltaire, Diderot etc.

Alex.werkt inspirerend en beschermt Dostojewsky , nodigt hem regelmatig uit in huis en zet hem aan zijn ervaringen vast te leggen in literaire geschriften. Hij schreef altijd innerlijk. Daar maakt D. kennis met buitenlandse kranten, zoals de Indépendance Belge en de St-Petersburger .

Frans was de taal aan het hof en van de hogere klasse, adel, intellectuelen. In geen 4 jaar had D. een fatsoenlijk gesprek gehad , leefde tussen zware criminelen en was daardoor geboeid door geweld en misdadige karakters. Hij doorzag mensen met verontrustend gemak en schatte het karakter in als een diamantbewerker een steen. Alex zet hem telkens weer aan zijn reële ervaringen op te hangen aan de karakters in zijn boeken .

Zelfbeklag is de snelste manier om geestelijk en lichamelijk in te storten volgens Dostojewsky. Zware arbeid deed hem goed. Hij schreef alles neer in ‘Aantekeningen uit ’t dodenhuis. Wat hem niet ombracht maakte hem sterker was zijn houding. Maar hij huilde soms van eenzaamheid. Hij had alleen interesse voor mensen .

Alex is een echte vriend, waardeert zijn capaciteiten, steunt hem financieel, neemt hem mee uit. Samen hebben ze een tehuis met tuin waar ze planten en bloemen kweken die nergens in Siberië voorkomen. Het lokt hun buren aan die niet meer weg te slaan zijn uit de tuin ,de bloemen afrukken en de rust verstoren tot een paar tamgemaakte slangen zich in de rokken der vrouwen slingeren en hun huis voortaan als behekst beschouwd wordt. Fruit was er niet wel rozijnen, abrikozen en geconfijte ananas (een wonder)die met de karavanen meekwamen.

Alex. heeft een interessante gesprekspartner aan hem .D. had een militaire opleiding, gelijkwaardig aan een ingeniieursstudie en we vernemen door hun uitstappen in bossen met wilde dieren, tijgers en beren en over de steppen, heel wat over de bewoners van Siberië De Kirgiezen wonen in joerts, weten alles van paarden, zijn halve nomaden in tegenstelling tot de kozakken die goed georganiseerd zijn en netjes maar door de Russen beschouwd worden als vreemdelingen die bij toeval ook nog ’t Russische staatsburgerschap kregen. Er waren ook kameelkozakken.

De Tartaren zijn naar binnen gekeerde moslims, en ook een oud boeddhistisch klooster wordt door hen nog tot een moskee gemaakt.

Bij de Russen is alles militair : ze bezitten zelfs een kozakkenartillerie .

Dan ontmoet Dostojewsky Maria, een jonge vrouw met een alkolieker als man en een zoontje , dat hij later onderwijst om in haar nabijheid te zijn. Zij is als iemand die een melaatse aanraakte vond Dostojewsky. .Door zijn epilepsie voelde hij zich vies .

Hij is stapel op haar, maar zelf is ze niet verliefd op hem. Ze heeft een zelfbewust, onafhankelijk, eigenzinnig karakter, maar een goed hart volgens Dostojewsky en is ontwikkeld. Een slecht karakter is een gebrek aan opvoeding ,vindt hij en kwakkels hadden altijd zijn medeleven.

Zijn hospita en haar 2 dochters inspireren hem tot een roman.

Maria wordt door hem in het boek’ Liza’ afgeschilderd als iemand die evenwicht zoekt , raar en extreem is. Altijd is hij aan’t waarnemen en in praktische zaken als een kind. Het is vreselijk voor hem altijd afhankelijk te moeten zijn van anderen. Hij wilde publiceren maar kon geen kant uit met zijn talent . Hij had alleen armoede en dit voor een man met zo’n geest .

Alex wil iets verbeteren in justitie maar stoot overal op corruptie, uitbuiting en hypocrisie D. pluist hem de verhalen uit zijn neus .

Het nieuwe in het werk van Dostojewsky was duiding geven aan de beweegredenen voor gewelddadigheid. Volgens zijn theorie een soort verstandsverbijstering. Misdaad :was een soort aanval, koorts die zich onherroepelijk manifesteert in behoefte aan moord en bloed

Alex zet zich voortdurend in voor amnestie voor Dostojewsky, dit in zijn kennissenkring, die tot bij de Tsarina reikt waar hij een gedicht laat binnensmokkelen. Het is een lange weg voor gratie langs goede connecties.

Als de oude Tsaar aan zijn eind komt , hij liet zich doodgaan omdat hij de krimoorlog verloor , geeft de nieuwe tsaar politieke gevangenen amnestie en verandert het leven.Dostojewsky is officier bevorderd zonder uitkering. Maria verhuist naar Koeznetzk. Dostojewsky wordt er bijna gek van . Alex zoekt menselijke aansluiting , maar wordt slachtoffer van een flirtdame met een mannenharem, een mannenlokster met het devies, binden en overheersen. Haar man was ingenieur in koper en zilvermijnen en ze leefde in overvloed. Dostojewsky waarschuwt hem voor haar. Dan gaat hij op expeditie naar China en Japan in 1856.

Daarna is Dostojewsky terug in St-Petersburg nadat hij Maria huwde en schrijft verwoed. Alex woont in zijn buurt en ontmoet zijn vrouw Anna uit de Krim , van oorsprong Romeense.A. gaat in de diplomatie in de Balkan.

Het noodlot blijft Dostojewsky achtervolgen. Maria die hij gehuwd heeft sterft, evenals zijn broer van wie hij zijn schulden erft en opkomt voor de familie, een onmogelijke opgave. Hij gaat naar Baden Baden en speelt in het casino in de hoop te winnen, maar hij verliest alles.

Als Alex zelf in moeilijkheden geraakt en wat van zijn geld terug wil krijgt hij nooit een antwoord van Dostojewsky. Zijn vrouw en kind sterven door de ontbering. Dostojewsky.sterft eveneens vroeg.

Alex bouwt later een rijke carrière uit als zelfstandig ondernemer.

Mijn visie.

Het boek geeft ons op interessante wijze inzicht in de complexe persoonlijkheid van Dostojewski en in zijn eeuwige noodlot. Zo’n begaafd man , getalenteerd scherpzinnig , die immens onrecht aangedaan wordt. Was hij niet geslepen genoeg voor deze wereld?

Hij bleef een kind, noodzaak bij talent vaak.

Lees meer >> | 2 keer bekeken